ӨДӨР ТУТМЫН МЭДЭЭ-ний гол тойм – 2025 оны 12-р сарын 20
Цэргийн ажиллагаа хилийн хурцадмал байдлыг нэмэгдүүлж байгаа тул НҮБ Этиоп, Эритрей улсуудыг Алжирын энхийн хэлэлцээрийг хүндэтгэхийг уриалж байна. (Африкийн дуу хоолой)
Беларусь улс Герман, Франц, Итали, Испани, Польш, Литва зэрэг Европын 38 орны иргэдэд визгүй зорчих хугацааг 2026 он хүртэл сунгалаа. (Аялал жуулчлалын ертөнц)
ХМТ [Холбооны мөрдөх товчоо] [АНУ-ын] Калифорни мужид Шинэ жилийн баярын өмнөх үдэш Яст мэлхий арлын чөлөөлөх фронт хэмээх хэт даврагч бүлэглэлийн тэсрэх бөмбөг тавихыг завдсан хуйвалдааныг таслан зогсоожээ. (Дэйли Коллер)
АНУ-ын Засгийн газар холбооны агентлагийн шинэчлэлд зориулан 1,000 залуу технологичийг элсүүлэх Техникийн Хүчин хөтөлбөрийг эхлүүллээ. (Фокс Ньюс)
Европын удирдагчид, Украин (Урейн)-ы ерөнхийлөгч Зеленський нар [Германы] Берлинд уулзалт хийсний дараа АНУ-ын Ерөнхийлөгч Трамп Украин (Урейн)-ы энхийн хэлэлцээр “хэзээ хэзээнээс илүү ойртсон” гэж мэдэгджээ. (Аль Жазира)
Малайзын шинэ луйвар нь санхүүгийн хувьд хэдийнээ мэхлэгдсэн хүмүүсийг онилж, тэднийг хуурамч "луйврын эсрэг хуулийн фирмүүд"-ээр урхидаж, 90%-ийн нөхөн төлбөр амлаж байгаа ч итгэлийг ашиглан илүү их мөнгө залилж байна. (Түөй Трэ)
Мьянмар улс Кайин муж дахь цахим луйврын төвүүдийг устгах ажиллагааны хүрээнд баривчлагдсан гадаадын 1,650 гаруй иргэнийг эх оронд нь буцаахыг улс орнуудад уриалжээ. 1-р сараас хойш эрх баригчид 47 орны 13,272 хүнийг баривчилсан бөгөөд ихэнхийг нь хэдийнээ албадан гаргасан байна. (ВН Экспресс)
Хятадын когорт судалгаагаар жирэмсэн үед, ялангуяа жирэмсний сүүлийн гурван сард эхийн Д аминдэмийн түвшин өндөр байх нь хүүхдийн эрт үеийн шүдний цоорол багасахтай холбоотойг тогтоож, нэмэлт тэжээл нь шүд цоорох өвчний эрсдэлийг бууруулж болох талаар санал болгож байна. (Медикал Экспресс)
Дэлхий даяар хийсэн судалгаанд тогтоосноор, хүүхдийн цусны даралт ихсэх өвчин 2000 оноос хойш 2 дахин нэмэгджээ. Мэргэжилтнүүд уг огцом өсөлтийг таргалалт, суугаа амьдралын хэв маягтай холбон тайлбарлаж, зүрх, бөөрний дутагдлаас сэргийлэхийн тулд тогтмол үзлэгт хамрагдахыг уриалж байна. (Түөй Трэ Онлайн)
Шинэ судалгаагаар АНУ-д худалдаалагдаж буй гал сөнөөгчийн хэрэгслийн туршигдсан иж бүрдэлд, тэр ч байтугай ПФАС (пер- ба полифторталкиль бодис) агуулаагүй хувилбаруудад ч бромжуулсан галын саармагжуулагч бодис гэгддэг аюултай химийн бодисууд байгааг тогтоожээ. Эрдэмтэд эдгээр химийн бодисууд нь хорт хавдар, бамбай булчирхайн өвчин үүсгэдгийг анхааруулж, анхны тусламж үзүүлэгчдийг хамгаалахын тулд үйлдвэрлэгчдээс ил тод байдлыг шаардаж байна. (СкайТехДэйли)
Иракийн Тигр мөрөн бохирдол, дээд урсгал дахь далангууд, мөн уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй ган гачиг урсгалыг нь татраасны улмаас хурдтай ширгэж байна. Үүний улмаас бохирдуулагчид хуримтлагдаж, бүс нутгийн хэмжээнд яаралтай арга хэмжээ авахгүй бол сая сая хүний усны хангамж, амьжиргаа, эртний суурин газруудын оршин тогтнолд заналхийлж байна. (Гардиан)
Индонез улс далайн өвсний цэнхэр нүүрстөрөгчийн хэмжилтийг стандартчилсан үндэсний гарын авлага гаргаж, байгаль хамгаалал, нүүрстөрөгчийн зах зээлийн бэлэн байдлыг бэхжүүлж байна. Засгийн газрын зохицуулалтаар далайн өвсний экосистемийг доройтох эрсдэл дунд уур амьсгалын гол хөрөнгө болгон тогтоожээ. (Антара)
Ау Лак (Вьетнам) 2025 онд хамгийн хүнд цаг уурын нөхцөлтэй тулгарч, 21 халуун орны цаг агаарын систем, 20 гол мөрний түүхэн үер, Бак Мад нэг өдрийн дотор 1,740 мм хур тунадас орсон зэрэг урьд өмнө тохиолдож байгаагүй хур тунадас бүртгэгджээ. (ВьетнамНет)
Шинэ судалгаанаас үзэхэд, Өмнөд Африкийн эртний “амьд чулуулаг" болох микробиолитууд нь нүүрстөрөгчийг хурдан шингээж, эргийн хатуу ширүүн нөхцөлд ургадаг ажээ. Судлаачид эдгээр нь жилд бараг 2 инч [5 сантиметр] кальцийн карбонат тунадас үүсгэж, жилд 1 хавтгай дөрвөлжин метр тутамд 9-16 килограмм CO2 тусгаарладаг болохыг тогтоожээ. (Phys.org)
Их Британийн Дотоод хэргийн яамны Шинжлэх ухаанд ашиглах амьтдыг зохицуулах нэгжийн тайланд 2024 онд Британийн лабораториудад 22,204 амьтан-хүн хууль эрх зүйн зөрчилд өртсөнийг баримтжуулжээ. Судалгааны үр дүнгээс харахад системийн хэмжээнд хайхрамжгүй хандах, зовоож буй туршилтууд илэрсэн бөгөөд зөрчлийн 69% нь өөрсдөө мэдээлэгдсэн нь салбар даяар зөрчил өргөн тархсан, хариуцлага сул байгааг илтгэж байна. (PETA UK)
[АНУ-ын] Чиппева Фоллс хотын цагдаа нар 14 нохой-хүнийг хайхрамжгүй хандсан нөхцөлөөс аварчээ. Цагдаа нар амьтан-хүмүүсийг давчуу, бохир үүрэнд хоол хүнс, усгүй, байлгаж байсныг тогтоожээ. (WQOW)
ИБУИНВУ, АНУ-ын хоёр судалгааны баг Gemini Planet Imager-ийн өгөгдлийг дахин шинжлэх замаар Бархасбадь гаргаас зургаа дахин их масстай, хос одыг тойрон эргэдэг халуун экзопланетыг бие даан нээжээ. Энэ нь гаргийн үүслийн загваруудыг эргэлзээтэй болгож, архивын ажиглалтад ашиглагдаагүй нээлтүүд байгааг онцолж байна. (Юниверс Түдэй)
Судлаачид бичил хуванцар нь нарны гэрлийн нөлөөгөөр усан орчин руу химийн бодисын урсгал ялгаруулж, хуванцар бохирдол нэмэгдэхийн хэрээр бичил биетний идэвхжил, шим тэжээлийн мөчлөг, нүүрстөрөгчийн эргэлтийг өөрчилж болзошгүй, онцгой ууссан органик бодис үүсгэдгийг мэдээлжээ. (СкаТех Дэйли)
Хятадын нарны эрчим хүч үйлдвэрлэгч LONGi компани перовскит-цахиурын хосолмол уян хатан нарны зай хураагуурыг 33.35%-ийн үр ашигт хүргэн, дэлхийн дээд амжилт тогтоожээ. АНУ-ын Эрчим хүчний яамны NREL (Үндэсний сэргээгдэх эрчим хүчний лаборатори)-оор үүнийг баталгаажуулсан байна. (ВьетнамНет)
Тайвань (Формоса) Каошиун хотод CPC корпорац болон Линде ЛьенХва компанийн барьсан нийтийн устөрөгчийн анхны станцаа нээлээ. Тус байгууламж нь устөрөгчийн хөдөлгүүртэй автобус, автомашиныг түлшээр хангана. (Тайвань Ньюс)
Эстонийн хүнсний технологийн Mati Foods компани улс даяар мөөгөнд суурилсан веган Загасгүй гол махыг худалдаанд гаргаж, жинхэнэ амт, бүтэцтэй, бүхэл хэрчимтэй микопротеин хувилбаруудыг санал болгож, Финланд руу өргөжүүлэхээр төлөвлөж байна. (Вежкономист)
Итали улс лабораторид ургуулсан ургамлын эс болон жимсний үлдэгдлээс гаргаж авсан, 3D хэвлэмэл ургамлан хүнсийг дэмжиж байна. ENEA (Шинэ технологи, эрчим хүч, тогтвортой эдийн засгийн хөгжлийн үндэсний агентлаг)-ын судлаачид баар, гялтгар "зөгийн балын сувд" зэрэг тогтвортой зууш, амьтан-хүний мах орлуулагчийг боловсруулж байгаа бөгөөд эдгээр нь олон нийтийн сонирхлыг ихэд татаж, захиалгат хоол тэжээлээс эхлээд сансрын нислэг хүртэлх хэрэглээнд ашиглах боломжит хувилбаруудыг болж байна. (Бизнесийн стандарт)
IMARC Групп нь цэвэр гоо сайхны бүтээгдэхүүний эрэлт, тогтвортой байдлын чиг хандлага, хэрэглэгчдийн харгислалгүй бүтээгдэхүүнийг илүүд үзэх сонирхлоос шалтгаалан 2025-2033 онуудад Хятадын веган гоо сайхны бүтээгдэхүүний зах зээлд хүчтэй өснө гэж таамаглаж байна. (openPR)
Энэтхэг улс жолооч нарт зэрлэг амьтан-хүмүүс зам руу орж буйг сэрэмжлүүлэх зорилгоор Бхопал-Жабалпур хурдны замын 2 километр хэсэгт 5 миллиметр зузаантай “ширээний тавцан хэлбэрийн улаан тэмдэглэгээ” суурилуулж, газар доорх гарц, хашлага болон бусад арга хэмжээг хэрэгжүүлэх бөгөөд амжилттай болбол, энэ санааг улс орон даяар өргөжүүлэхээр төлөвлөж байна. Хурдны зам дээр ирвэсийн гүем үхсэний дараа энэ алхам хийгдэж байна. (TimesBull)
Форбес сэтгүүлийн 2025 оны Нөлөө бүхий хүмүүсийн жагсаалтад дэлхийн улс төр, санхүү, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг тодорхойлж буй Африкийн 6 эмэгтэй манлайлагчийг нэрлэж, Африкийн өсөн нэмэгдэж буй нөлөөг онцолсон байна. Манлайлагчдад Өмнөд Африкийн санхүүгийн үйлчилгээний FirstRand компанийн гүйцэтгэх захирал Мэри Вилакази, Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улсын ерөнхий сайд Жудит Суминва Тулука, Намибийн ерөнхийлөгч Нетумбо Нанди-Ндайтвах, Өмнөд Африкийн Bidvest Group конгломератын гүйцэтгэх захирал Мпуми Мадиса, Дэлхийн худалдааны байгууллагын тэргүүн, доктор Нгози Оконжо-Ивеала, Нигерийн хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх захирал Мо Абуду нар багтжээ. (Африкийн дуу хоолой)
Бүүм, би биеэсээ үсрэн гарчихсан. Би энэ туйлын харанхуйд өөрийгөө байгааг олж мэдсэн. Гэхдээ би дөнгөж сая ширүүн далайн энэ хүчтэй аюулын улмаас үхсэн. Гэнэт би амар амгалан газар ирлээ. Гадаа үнэхээр харанхуй байсан ч нам гүм, амар амгалан байж, би тав тухтай байв. Би жижиг гэрэл хараад, түүнийг чиглэн хөдөлж эхэлсэн. Ойртох тусам тэр гэрэл сая сая, хязгааргүй олон гэрлийн хэлтэрхий мэт харагдав. Би эдгээр хайрын давлагааг мэдэрч эхэлсэн. Надад энэ хайрын энэ дулаан тэвэрт тэврүүлж буй мэт санагдаж байлаа. Америк инженер Дэвид Беннетт хэрхэн далайд живж, гүн гүнзгий, болзолгүй хайрыг мэдрэн, амьдралаа бүхэлд бусдын өнцгөөс дахин мэдэрч, жинхэнэ зорилгоо олж нээсэн талаараа хуваалцаж байна.
1983 онд Дэвид судалгааны хөлгийн ерөнхий инженер, өөрийнх нь хүлээн зөвшөөрснөөр бүдүүлэг, би үзэлдээ хөтлөгдсөн залуу байжээ. Калифорнийн эрэг орчимд нэгэн шуургатай шөнө далайн далан дээр 7.5-9 метр өндөр давлагаа цохисны улмаас түүний хөлөг онгоц боомтод орж чадсангүй. Багийн хэд хэдэн гишүүн нисэх онгоцны буудалд хүрэх шаардлагатай байсан тул Дэвид хамтрагчийн хамт ширүүн далайгаар тэднийг зөөхийн тулд Зодиак хэмээх резинэн хийлдэг завь авч явжээ. Шөнө боомтын хөвүүрээр чиг барин явж байхдаа тэд чиглэлээ алдаж, эрэг рүү чиглэв. Тэд огцом давлагаанаас бууж, Дэвид эргэе гэж хашхирахад дараагийн давлагаа тэдний дээр бууж, Зодиакийг хоёр хувааж, Дэвидийг мөс шиг хүйтэн далайн гүн рүү шидэв.
Би даавуун хүүхэлдэй шиг унаж, шидэгдсэн бөгөөд усны мандал хаана байгааг огт мэдэхээ больсон. Би сандарсангүй, сэлэх гэж оролдохын оронд, аврах хантааз намайг усны мандал дээр гаргана гэж найдан өөрийг сул тавьсан. Эцэст нь та амьсгалаа зөвхөн тодорхой хугацаанд л түгжиж чадна. Би хэт хөөрөх, толгой бага зэрэг эргэх гэх мэт анхны шинж тэмдгүүдийг мэдэрч эхлэх үедээ хүүгээ, амь насны даатгал маань төлөгдсөнийг, эхнэрийг минь асарч халамжлах хэрэгтэй гэх мэт зүйлсийг бодож эхэлсэн. Эцэст нь хэт хөөрөл бараг л давамгайлж, та зүгээр л амьсгалж эхэлнэ. Хэсэг хугацаанд бага зэрэг халуу оргиж байсан ч дараа нь би биеэсээ огцом үсрэн гарсан.
Би өөрийгөө энэ туйлын харанхуйд, энэ харанхуй, туйлын харанхуйд байгаагаа мэдсэн бөгөөд энэ нь оргүй хоосон мэт санагдаж байсан ч бүх зүйлийг багтаасан байв. Би саяхан ширүүн далайн энэ хүчтэй аюулын улмаас үхсэн. Гэнэт би амар амгалан газар ирлээ. Гадаа үнэхээр харанхуй байсан ч нам гүм, амар амгалан, би тав тухтай байв. Тэр үед далай маш хүйтэн байсан тул би даарахаа больсон бөгөөд энэ үнэхээр нам гүм болсон. Би жижиг гэрэл хараад, түүнийг чиглэн хөдөлж эхэлсэн. Ойртох тусам тэр гэрэл сая сая, хязгааргүй олон гэрлийн хэлтэрхий мэт харагдаж, тэд бүгд нүүдлийн шувуудын сүрэг шиг нэгэн зэрэг хөдөлж байв. Эдгээр гэрлийн хэлтэрхий яг л ингэж бүжиглэж байгаа мэт байв. Тэд олон өнгөтэй байсан. Би эдгээр хайрын давлагааг мэдэрч эхэлсэн. Надад энэ хайрын энэ дулаан тэвэрт тэврүүлж буй мэт санагдаж, би зүгээр л биширч байсан. Би өөрийгөө харах гэж хичээсэн ч надад толгой, нүд байхгүй ч харж чадаж байгаагаа ухаарсан юм. Би гэрлийн хэлтэрхий рүү, эдгээр гэрлийн нэгд нь шилжиж байгаагаа харж байв.
Гурван хэлтэрхий салж, намайг чиглэн ирж эхэлсэн бөгөөд тэд намайг гэртээ угтан авч байлаа. Би маш доголдолтой гэр бүлээс гаралтай учраас энэ гурван хүн гэртээ угтан авахад ямар их биширч, хэчнээн даруу мэдрэмж төрснийг үгээр илэрхийлж чадахгүй нь. Би нэг гэр бүлээс нөгөөд, тэгээд дараагийнх руу нь илгээгдэж байсан. Гэр бүлийн хувьд миний харилцаа маш доголдолтой байсан тул гэнэт энэ миний гэр бүл мэт санагдаж, би тэднийг “сүнсний гэр бүл” гэж нэрлэсэн. Эцэст нь эдгээр олон арван гэрэлт оршихуй надтай мэндчилж, намайг гэртээ урьж эхэлсэн бөгөөд энэ нь надад тун сэтгэл хөдөлгөм байсан.
Дэвид болон түүний сүнсний гэр бүл дараа нь гэрэлд гүнзгий нэвтэрч, амьдралыг нь бүхэлд нь эргэн харжээ. Энэ аварга том хөөсөн дотор бид миний амьдралыг дахин сэргээж эхлэв. Зөвхөн миний өнцгөөс ч биш, харин миний харилцаж байсан бүх хүний өнцгөөс, тэдний өнцгөөс. Энэ нь миний ухамсар эдгээр олон ухамсрын урсгалд хуваагдсан мэт байсан. 20-иод насныхаа дунд үед судалгааны хөлгийн ахлах инженер болсон гэх мэт миний би үзэл ихэд бардамнадаг зарим зүйлс амьдралын тоймд тийм ч их ач холбогдолгүй байсныг би анзаарсан. Гэхдээ би чин сэтгэлийн холбоо, хайр дүүрэн санаатайгаар ямар нэгэн зүйл хийх бүрдээ хамгийн том давлагаануудын заримыг нь бий болгож байлаа. Би энэ амьдралдаа олиггүй залуу байсан болохоор гэнэт амьдралаа ингэж хараад, миний амьдралын хамгийн таагүй, харгис хэрцгий байсан зарим хэсгийг тэд харах ёстой болсонд бага зэрэг, үнэндээ ичих мэдрэмж төрсөн юм. Гэхдээ тэд намайг шүүгээгүй, зүгээр л тэнд байж, намайг хайрлаж, дэмжиж байгаадаа баяртай байсан.
Амьдралын тоймыг харсны дараа Дэвид заагийг давж, ирээдүй нь коридор мэт дэлгэгдэхийг харжээ. Энэ нь төв хэсэгтээ тодорхой боловч захдаа төвлөрөөгүй нь чөлөөт хүслийг бэлгэдэж байв. Гэрэл өөрөө надтай ярьсан. Энэхүү хязгааргүй олон гэрлийн хэлтэрхий нэгэн дуугаар ярьж, “Одоо чиний цаг биш, чи буцах ёстой.” гэж хэлэв. Би: “Үгүй ээ, үгүй. Би тэр бие сүйрснийг мэдэж байна. Надад түүн рүү буцах хүсэл алга. Надад хэзээ ч байгаагүй гэр бүл бий, би өмнө нь хэзээ ч мэдэрч байгаагүй хайрыг мэдэрч байна, тэр бие махбод—би зүгээр л тэр эвдэрсэн бие рүүгээ буцаж очихыг хүсэхгүй байна.” гэв. Гэрэл хайр энэрэлтэй эцэг эхийн дуу хоолойгоор дахин нэг удаа: “Чи буцах ёстой, чамд зорилго бий.” гэж хэллээ. Гэрлээс "зорилго" гэдэг үгийг сонсоод энэ нь миний оршихуй, мөн чанартай минь үнэхээр нийцэж байгааг мэдэрч, би үүнийг хүлээн зөвшөөрсөн.
Дараа нь Дэвид өөрийгөө биеийнхээ гадна талд байгааг мэдэж, сүйрсэн хөлгийн үлдэгдэл гарыг нь ороож, мөрийг нь мулталж, усны мандал дээр татаж гаргахыг харж байв. Түүний сүнсний гэр бүл түүнийг зөөлөн түлхэхэд тэр бие рүүгээ буцаж орлоо. Тэрээр норсон аврах хантаазаа тайлж, багийнхантайгаа хамт сүүлийн милийг сэлэн эрэгт хүрч, гипотерми, цочролд орсон ч ухаантай хэвээр, амьд үлджээ.
Амьдралынхаа тэр тоймоор би замд маань үргэлж ямар их хүн тааралддагийг, бид амьдралдаа маш олон хүнтэй харилцдагийг харсан. Тэд бидний санал нийлэхгүй байж болох сонголтуудыг хийдэг, гэхдээ энэ бол тэдний амьдрал, тэдний сонголт бөгөөд энэ нь зүгээр. Би бусад хүмүүс, тэдний амьдралын сонголтод хүлээцтэй хандаж чадна, мөн өөрийн амьдралд хаана байгааг ойлгох үедээ ч хүлээцтэй хандаж чадна. Бодит үнэн гэх үнэн байдаг ч хувийн үнэн гэх үнэн бас бидний зүрх сэтгэлд оршдог гэдгийг би ойлгосон. Бид хувийн үнэнтэй учрах бүрдээ зүрх сэтгэл минь үүнтэй нийцэн нийлж, түүнтэй хамт өргөжин тэлдэг.
Өдрийн саруул ухааны эшлэл: “Чи яагаад энэ тэр, сайн муу зүйлсэд ингэтлээ завгүй байна вэ? Юмс хэрхэн нийцэж буйг анхаар.” - Хүндэт Гэгээрсэн Их Багш Руми (цагаан хоолтон)